Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται η κατάθλιψη;
Η κατάθλιψη παρουσιάζει συμπτώματα που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες. Είναι σοβαρά και επεμβαίνουν στις καθημερινές δραστηριότητες όπως στον ύπνο, στο φαγητό και στην εργασία. Τα συμπτώματα που συναντούμε πιο συχνά είναι η αϋπνία, η αδυναμία ξυπνήματος το πρωί, η κόπωση, η μείωση της όρεξης, η δυσκοιλιότητα, η μείωση της λίμπιντο, οι πονοκέφαλοι, ο πόνος στον αυχένα και τη μέση κ.α. Το καταθλιπτικό άτομο έχει μειωμένη διάθεση, ακεφιά και απόγνωση, ενώ όσο επιδεινώνεται η νόσος γίνεται περισσότερο αδιάφορος προς τις δραστηριότητες που του προκαλούσαν χαρά. Υποσυνείδητα πιστεύει ότι επίκειται κάποια απειλή προς την υγεία του και γι’ αυτό παρουσιάζει άγχος που αργότερα μετατρέπεται σε απόσυρση και απάθεια, ενώ ο θυμός είναι ένα βασικό σύμπτωμα που μπορεί να είναι ευθύς ή ύπουλα κεκαλυμμένος. Όσον αφορά στη σκέψη, το άτομο με κατάθλιψη είναι απασχολημένο με τον εαυτό του και ανησυχώντας για τις κακοτυχίες του και τις επιπτώσεις που είχαν αυτές στην ζωή του. Ο ήπιος καταθλιπτικός ασθενής μπορεί να κατευθύνει της σκέψεις του αλλού (πχ «γιατί με τιμωρείς Θεέ μου»). Οι καταθλιπτικοί ασθενείς με ψυχωτικά μπορούν να αναπολούν μικρής σημασίας περιστατικά του παρελθόντος όπου τα ανακαλούν με φόβο και ενοχή για τυχόν αντίποινα ή τιμωρία. Όμως και οι γνωστικές λειτουργίες του εγκεφάλου επηρεάζονται από τη διαταραχή, αφού οι σκέψεις του ατόμου είναι σημαντικά μειωμένες, παρουσιάζει μείωση στη λήψη πρωτοβουλιών και απαντάει συνοπτικά. Η βραδύτητα σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας και στην επεξεργασία της σκέψης είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των καταθλιπτικών ασθενών, ενώ παρατηρούνται και αλλαγές στη φυσιολογική λειτουργία του σώματος με μειωμένο μεταβολικό ρυθμό, γαστρεντερική δυσλειτουργία και μεταβολές στις σωματικές λειτουργίες που βρίσκονται υπό νευρο-ορμονικό έλεγχο. Για να διαγνωστεί κάποιος με κατάθλιψη, τα συμπτώματα θα πρέπει να είναι παρόντα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες.
Σε τι οφείλεται η κατάθλιψη;
Αν και δεν υπάρχουν συγκεκριμένα αίτια για την κατάθλιψη υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να κάνουν κάποιους ανθρώπους πιο επιρρεπείς, όπως είναι συγκεκριμένα θλιβερά γεγονότα, μια ανισορροπία στον εγκέφαλο, ψυχολογικοί παράγοντες ή και γενετική σύνδεση όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.
Μείζων Κατάθλιψη
Η συχνότερη μορφή κατάθλιψης είναι η μείζων κατάθλιψη που ξεκινάει με ένα καταθλιπτικό επεισόδιο. Μπορεί να έχει μεγάλη ένταση αλλά διαρκεί σχετικά λίγο, δεν συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα και δεν επηρεάζει δραστικά την ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί στην καθημερινότητά του. Στην εξέλιξή της τα συμπτώματα μπορεί να είναι η καταθλιπτική διάθεση στη μεγαλύτερη διάρκεια της ημέρας, η ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης για τις δραστηριότητες, σημαντική μεταβολή του σωματικού βάρους, αϋπνία ή υπερυπνία, ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση, κόπωση ή έλλειψη ενεργητικότητας, αίσθημα ματαιότητας, μείωση της ικανότητας σκέψης ή συγκέντρωσης και επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου, φόβος θανάτου και αυτοκτονικός ιδεασμός.
Χρόνια Κατάθλιψη
Είναι μια κατάσταση χρόνιας κατάθλιψης και αποθάρρυνσης. Δεν υπάρχουν εξάρσεις και υφέσεις, αλλά μια διαρκής δυσθυμία που διαρκεί συνήθως περισσότερα από δυο χρόνια. Ένα μείζων καταθλιπτικό επεισόδιο είναι πολύ πιθανό να εξελιχθεί σε χρόνιο, αφού ο κίνδυνος για δεύτερο είναι περίπου 50% και μετά το τρίτο επεισόδιο ο κίνδυνος για τέταρτο φτάνει το 90%. Η προέλευση είναι οργανική και σχεδόν πάντα κληρονομική, επηρεάζοντας τις γυναίκες. Συνήθως εμφανίζεται στην ηλικία των 21 ετών και παρά το γεγονός ότι αποτελεί μια κληρονομική πάθηση, το στρες επιδεινώνει ακόμη περισσότερο το αίσθημα της απόρριψης. Αν η δυσθυμία δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα μπορεί να οδηγήσει σε «κύρια κατάθλιψη» που συνήθως συνοδεύεται από θυμό, οργή ή ακόμα και απόπειρες αυτοκτονίας. Οι χρόνιες μορφές της κατάθλιψης φτάνουν το 10%-30% των καταθλιπτικών διαταραχών.
Παραληρητική Κατάθλιψη
Πρόκειται για μιας βαριάς μορφή κατάθλιψης με ψυχωσικά χαρακτηριστικά. Εμφανίζεται σε μεγάλες ηλικίες και τα συμπτώματα ξεκινούν με κατάθλιψη που επιδεινώνεται και καταλήγει σε ψύχωση. Η παραληρητική κατάθλιψη είναι η βαρύτερη μορφή και σπανιότερη μορφή κατά την οποία ο ασθενής πια εισέρχεται στην ψύχωση. Παρουσιάζει παραισθήσεις πένθιμων φωνών, κλάματος κλπ. αλλά και οπτικές παραισθήσεις που έχουν να κάνουν με τον θάνατο. Μπορεί επίσης να βιώνει παραλήρημα μεγαλείου νομίζοντας ότι είναι κάποιο ξεχωριστό ιστορικό πρόσωπο ή να έχει την ιδέα ότι κάποιος ή κάποιοι τον ενοχλούν με άδικες επικρίσεις ή απειλές, είτε προσπαθούν μέσα από κάποιο ισχυρό μέσο να επηρεάσουν τα συναισθήματα του και τις σκέψεις του.
Εποχιακή κατάθλιψη
Είναι μια πάθηση συχνότερη στις βόρειες χώρες και συνδέεται με την μειωμένη ηλιοφάνεια. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται συνήθως κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες όπου η έκθεση στον ήλιο είναι χαμηλότερη. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορούν να εκδηλώνονται σταδιακά ή να εμφανίζονται όλα μαζί ταυτόχρονα, να είναι ήπιας ή μέτριας μορφής και περιλαμβάνουν, κούραση, αδιαφορία για τις συνήθεις δραστηριότητες, κοινωνική αποξένωση, έντονη επιθυμία για κατανάλωση φαγητών πλούσιων σε υδατάνθρακες. Συχνά υποχωρούν όταν φτάνει ή άνοιξη και η διαταραχή παραμένει σε ύφεση κατά το καλοκαίρι. Οι ασθενείς ωφελούνται από την φωτοθεραπεία, όπως για παράδειγμα θεραπεία με δόσεις 2500-10000 Lux για περίπου 30’ την ημέρα κυρίως τις πρωινές ώρες.
Άτυπη κατάθλιψη
Η άτυπη κατάθλιψη αφορά περίπτωση συμπτωμάτων όπως βουλιμία, υπερφαγία, λαχτάρα για υδατάνθρακες, υποχονδριακές ενασχολήσεις, αδικαιολόγητες απουσίες από τη δουλειά, μειωμένη σχολική απόδοση, κοινωνική απόσυρση ή υπερυπνία.
Επιλόχεια Κατάθλιψη
Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι ένα είδος κλινικής κατάθλιψης η οποία μπορεί να επηρεάσει τις γυναίκες μετά από τη γέννηση ενός παιδιού. Επηρεάζει το 15% περίπου των νέων μητέρων, ενώ μόνο μία στις τέσσερις περιπτώσεις διαγιγνώσκεται από τους ιατρούς και αντιμετωπίζεται. Είναι μια μορφή κατάθλιψης που δεν υποχωρεί χωρίς θεραπεία. Οι παράγοντες που ευθύνονται μπορεί να είναι οι μεγάλες ορμονικές αλλαγές μετά τον τοκετό, το ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό διαταραχών του συναισθήματος, η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, οικονομικά αίτια, οι νέες ευθύνες κ.α.
Πώς θεραπεύεται η κατάθλιψη;
Η κατάθλιψη είναι πιο εύκολα θεραπεύσιμη σε σύγκριση με άλλες ψυχικές ασθένειες. Οι περισσότεροι άνθρωποι δέχονται φαρμακευτική αγωγή και/ή ψυχολογική συμβουλευτική. Απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να βοηθήσουν συμπληρωματικά τη θεραπεία. Τέτοιες αλλαγές είναι η καθημερινή άσκηση, η αποφυγή της απομόνωσης, η κατανάλωση υγιεινών τροφών, η έκθεση και το περπάτημα στον ήλιο και ο χρόνος ξεκούρασης. Η υποστήριξη από την οικογένεια, φίλους αλλά και ομάδες αυτό-βοήθειας και κοινωνικής δραστηριότητας, μπορούν επίσης να βοηθήσουν σημαντικά. Τέλος, οι πρακτικές τεχνικές χαλάρωσης μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, στη μείωση του στρες, και να ενισχύσουν τα συναισθήματα της χαράς και της ευημερίας. Να σημειωθεί κλείνοντας ότι πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από σοβαρής μορφής κατάθλιψη περιμένουν πολύ καιρό πριν αναζητήσουν κάποια θεραπεία ή δεν την αναζητούν καν. Τα κοντινά τους πρόσωπα είναι προτιμότερο να προσπαθήσουν να τους ακούν και να προσφέρουν υποστήριξη παρά να έρχονται σε αντίθεση μαζί τους ή να αλλάζουν θέμα.
