Σε τι οφείλεται η διπολική διαταραχή;
Η ακριβής αιτία της διπολικής διαταραχής δεν είναι γνωστή. Η νόσος βέβαια έχει βιολογικό υπόβαθρο, οφείλεται δηλαδή σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου, ο οποίος κάποιες φορές υπερλειτουργεί (σε αυτό οφείλεται η μανία) και άλλες υπολειτουργεί (σε αυτό οφείλεται η κατάθλιψη), με αποτέλεσμα να επηρεάζονται σωματικές και ψυχικές λειτουργίες του ατόμου που πάσχει. Καταστάσεις που ασκούν ψυχολογική πίεση (όπως μια απώλεια, μια απόρριψη, μια σημαντική αλλαγή, μια αποτυχία) αλλά και επιβλαβείς για τον οργανισμό συνήθειες όπως το αλκοόλ ή η έλλειψη ύπνου, μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά ένα άτομο με βιολογική προδιάθεση.
Διπολική διαταραχή: Αριθμός επεισοδίων
Ο αριθμός των επεισοδίων διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Το άτομο μπορεί να εμφανίσει ένα μοναδικό μανιακό επεισόδιο στη διάρκεια της ζωής του, μπορεί όμως να εκδηλώσει πολλαπλά μανιακά και καταθλιπτικά επεισόδια. Ο αριθμός του είδους των επεισοδίων ποικίλει επίσης. Σε κάποιους ασθενείς επικρατούν τα επεισόδια μανίας, σε άλλους υπερέχουν τα επεισόδια κατάθλιψης, ενώ σε ορισμένους ασθενείς και τα δύο είδη επεισοδίων εμφανίζονται με την ίδια συχνότητα.
Όταν τα περιστατικά μανίας είναι ήπια, τότε χαρακτηρίζονται ως επεισόδια υπομανίας. Η διπολική διαταραχή χωρίζεται σε δυο τύπους. Όταν περιλαμβάνει τουλάχιστον ένα επεισόδιο μανίας τότε καλείται διπολική διαταραχή Ι, στην περίπτωση που περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα επεισόδια υπομανίας με εναλλαγή καταθλιπτικών επεισοδίων ονομάζεται διπολική διαταραχή ΙΙ. Τα επεισόδια μπορεί να εναλλάσσονται με ενδιάμεσα διαστήματα όπου ο ασθενής έχει ισορροπημένη διάθεση.
Διπολική διαταραχή: Καταθλιπτικά επεισόδια
Όσο πιο μικρός σε ηλικία είναι ο ασθενής όταν εμφανίσει για πρώτη φορά αυτή την διαταραχή, τόσο πιο πιθανό είναι να αντιμετωπίσει πρώτα ένα καταθλιπτικό επεισόδιο.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα των καταθλιπτικών επεισοδίων είναι:
- Απαισιοδοξία
- Απάθεια
- Ιδέες αυτοκτονίας
- Μειωμένη σεξουαλική διάθεση
- Αίσθημα απελπισίας και πεσμένη διάθεση
- Απουσία ενδιαφέροντος για την ζωή
- Αίσθημα ενοχής
- Μειωμένη κινητικότητα και επιθυμία για ύπνο
- Διατροφικές αλλαγές και αυξομειώσεις βάρους
- Αίσθημα αναξιότητας
- Ενασχόληση με καταστάσεις και λάθη που ανήκουν στο παρελθόν
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις ο ασθενής μπορεί να γίνει ψυχωτικός, να βιώνει δυσάρεστες παραισθήσεις και να έχει ψευδαισθήσεις. Κάθε καταθλιπτικό επεισόδιο διαρκεί περίπου δυο εβδομάδες, αλλά χωρίς θεραπεία μπορεί να συνεχιστεί ακόμη και για μήνες.
Διπολική διαταραχή: Τι είναι το επεισόδιο μανίας;
Το επεισόδιο μανίας χαρακτηρίζεται από ευερέθιστη, ανεβασμένη διάθεση και ευφορία. Κάθε επεισόδιο διαρκεί για μία εβδομάδα τουλάχιστον. Συνήθως πριν από τα επεισόδια μανίας εμφανίζονται διαταραχές ύπνου, αυξημένο άγχος και αλλαγές στη διατροφή. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα μανίας περιλαμβάνουν:
- Υπερβολική αυτοπεποίθηση, υπερεκτίμηση των ικανοτήτων του, της καταγωγής και του τρόπου που τον βλέπουν οι άλλοι
- Μειωμένη ανάγκη για ύπνο
- Γρήγορη ομιλία και ανοργάνωτη σκέψη
- Διάσπαση προσοχής
- Όξυνση των αισθήσεων
- Έντονη κινητικότητα
- Έλλειψη διακριτικότητας και παρορμητικότητα
- Αλόγιστες σπατάλες
- Εκνευρισμό και ευερεθιστότητα
Στην περίπτωση επεισοδίου υπομανίας το άτομο εμφανίζει μια ήπια αυξημένη διάθεση και η ανάγκη για ύπνο μειώνεται αρκετά. Πολλές φορές άτομα με υπομανία γίνονται πιο παραγωγικά, ενώ άλλα εμφανίζουν αυξημένη δημιουργηκότητα ή σεξουαλικές ορμές. Όταν το επεισόδιο μείνει χωρίς θεραπεία μπορεί να διαρκέσει μέχρι και κάποιους μήνες.
Διπολική διαταραχή: Μικτά επεισόδια
Στην περίπτωση των μικτών επεισοδίων το άτομο εμφανίζει ταυτόχρονα συμπτώματα μανίας και κατάθλιψης. Σε τέτοιου είδους επεισόδια ο κίνδυνος κατάχρησης ουσιών, απόπειρας αυτοκτονίας ή διαταραχών πανικού, αυξάνεται σημαντικά.
Άτομα με διπολική διαταραχή μπορεί να θεωρηθούν επικίνδυνα;
Στη διάρκεια καταθλιπτικών επεισοδίων, οι ασθενείς με διπολική διαταραχή γίνονται επιεκίνδυνοι για τον εαυτό τους καθώς εμφανίζουν αυξημένη αυτοκτονικότητα. Ενώ στην περίπτωση των επεισοδίων μανίας, η επικινδυνότητα αφορά ακατάλληλες συμπεριφορές, αδυναμία ελέγχου των συναισθημάτων, έλλειψη κριτικής ικανότητας, που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο άλλους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα θα μπορούσε να αποτελέσει η επικίνδυνη οδήγηση που μπορεί να οδηγήσει τροχαία ατυχήματα.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η διπολική διαταραχή;
Η θεραπεία της διπολικής διαταραχής είναι φαρμακευτική και στοχεύει στην σταθεροποίηση της εγκεφαλικής λειτουργίας. Οι βασικές κατηγορίες φαρμακευτικών σκευασμάτων είναι τα αντιψυχωτικά και οι σταθεροποιητές. Στην οξεία φάση χορηγείται συνδυασμός και των δυο κατηγοριών. Στην πλειοψηφία των ασθενών η χρόνια φαρμακευτική αγωγή λειτουργεί και προληπτικά, αλλά μακροχρόνια φαίνεται πως τα ποσοστά υποτροπής είναι αρκετά υψηλά.
Συνδυαστικά πραγματοποιούνται και ειδικές ψυχοθεραπείες που παρέχουν στο ίδιο το άτομο αλλά και στην οικογένειά του ενημέρωση για την φύση της διαταραχής, υποστήριξη, εκμάθηση δεξιοτήτων κτλ. Ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας μπορεί να βελτιώσει αισθητά την ποιότητα ζωής του ασθενή με διπολική διαταραχή και των οικείων του.
